Vài ý kiến nhỏ về bài "Bộ tứ" của Huy Đức

Đăng lại bài viết dưới đây trên Facebook, chúng tôi không hề có ý phản bác tất cả những lập luận vốn thường tỏ ra sắc sảo của bạn Huy Đức. Nhưng lẽ thường là thế, dù có sắc sảo đến đâu, đã gọi là lý thuyết thì bao giờ cũng chứa đựng “tiềm năng ảo” trong cái khuôn tư duy của chỉ một người. Cho nên trước sau phải trải qua cọ xát và cọ xát thì cuối cùng mới tìm ra chân lý.
Và đó cũng chính là cách thực thi dân chủ đầu tiên của người trí thức nhân danh dân chủ. Ý kiến của tác giả Dinh Phong Vu là một trình bày thực chứng từ trải nghiệm bản thân, nhưng theo chúng tôi, chính nó lại nói được rất nhiều điều có giá trị kiểm chứng và soi tỏ cho lý thuyết. Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc. (Bauxite Việt Nam).

Lần đầu đọc bài “Bộ tứ” của HUY ĐỨC, tôi chỉ nghĩ cũng là một ý kiến để tham khảo thêm. Nhưng lúc đọc lại lần thứ hai, tôi chú ý đến câu “Đừng vì quá mỏi mệt với giáo điều, trì trệ mà tung hô một nhà độc tài vì nghĩ ông ta dám phá bỏ những gì đang làm chúng ta mỏi mệt”, thì tôi thấy câu này thể hiện một cách nghĩ, nếu không sai hoàn toàn thì cũng có nghĩa tác giả hơi ít hiểu biết về các vấn đề chính trị (không chỉ chính trị mà cả về con người)… Sao tôi dám nói thế, xin đọc tiếp các bạn sẽ thấ́y)

Trước hết về chính trị, tôi xin nêu ba trường hợp cụ thể.

1) Trường hợp CHI LÊ. Dưới quyền Tổng thống Allende (đọc là A-gien-đê vì hai chữ L liền nhau, tiếng Tây Ban Nha đọc thành “GI”). Ông là Tổng thống hợp pháp vì được bầu bán hẳn hoi. Nhưng đất nước dưới quyền ông đã trì trệ, suy sụp rất nhanh. Có gì đâu. Ông ngây thơ (hay nói theo blogger tự xưng là NHÁT SĨ, là “ngu ngơ”) và bị đám Cộng sản thuyết phục, và giống như nhiều trí thức khuynh tả trên thế giới, ông tưởng con đường XHCN là quá hay, là ưu việt. Ông ra nhiều chủ trương mới nghe thì tưởng tốt, tạm lấy một thí dụ nhỏ. Ông ra lệnh xuất tiền nhà nước mua sữa, phát không cho học sinh các lớp dưới. Tưởng là tốt, là nhân đạo quá chứ gì ? Ông không ngờ chỉ ít lâu sau, chủ trương cực tốt ấy đã biến các cô giáo thành một thứ “quan” toàn quyền ban phát ”lộc Nhà nước”. Cô giáo muốn cho em nào thì cho. Em nào vênh vênh mặt, cô không cho, còn mắng thêm: “Đã cho không mà còn hỗn hào”. Em nào “ngoan”, chắp tay hẳn hoi, cô khen là “lễ phép”, cho luôn hai hộp… Và tất nhiên cuối cùng còn thừa. Cô đem về cất tạm ở góc nhà, khiến nhà đã chật càng thêm vướng. Thế là đám buôn lậu đánh hơi thấy, nhảy vào. Chúng nói ngon ngọt và “hợp lý” khiến cô giáo kia bùi tai, tuồn sữa ra cho chúng để nhà đỡ chật… Kết quả, sữa đến tay các em học sinh thì dần dần ít mà bị tuồn ra chợ đen thì ngày càng nhiều… Hình thái “chợ đen” phát triển nhanh chóng (giống như thời bao cấp ở ta) đến nỗi chẳng bao lâu sau, thủ đô Sanchiago của Chi Lê tràn ngập những đám biểu tình: các bà nội trợ không mua nổi thực phẩm quá hiếm hoi, chỉ có bán ngoài chợ đen với giá cắt cổ, đành tụ họp nhau lại, gõ xoong nồi rỗng ầm ĩ, đi biểu tình kêu gọi chính quyền thay đổi, gọi là “biểu tình xoong nồi”. Đất nước rối ren, cuộc sống trì trệ, phần nào giống như ở ta hiện nay, dưới quyền của một kẻ “thiểu năng trí tuệ”, giáo điều cùng đám cơ hội, vừa ngu vừa tham nhũng… Cuộc sống quá khó khăn, dân chúng bất mãn đã tạo điều kiện cho tướng Pinochet làm cuộc đảo chính lật đổ chính quyền Allende. Ông thấy việc đầu tiên là phải nâng cao mức sống cho dân, đã xuống quá thấp. Ông xin với nhà kinh tế học hàng đầu thế giới, giải Nobel (tôi trót quên tên, xin tạm gọi là X.) cử cho một tốp học trò ưu tú sang giúp Chi Lê. Ông gọi đám này là X’s boys nhóm trai trẻ của giáo sư X.) và ông bảo họ: “Tôi lo phần an ninh còn phần kinh tế giao phó hoàn toàn cho các cậu… Muốn lập công ty, tập đoàn, muốn đánh thuế kiểu nào đều do các cậu quyết định…”. Sau ít năm Chi Lê phục hồi và hiện nay là một trong những quốc gia có mức sống cao và ổn định nhất châu Mỹ La-tinh.

2) Trường hợp Indonesia. Sau khi được Hà Lan trao trả độc lập (theo chủ trương chung của LHQ thời điểm kết thúc Đại chiến Hai), vị Tổng thống đầu tiên được bầu là một trí thức có uy tín: Sukarno. Khốn nỗi ông này bị đám đảng viên Cộng sản “xui dại” và được ĐCS TQ khích lệ đã thực hiện một số chủ trương theo hướng XHCN và đất nước sa sút, trì trệ, nghèo nàn, dân tình khốn khổ (Thời gian ấy tôi có dịp sang đất nước tươi đẹp này, và thấy khá rõ tình hình). Tổng Bí thư ĐCS Indonesia là Aidith bấy giờ được Trung Quốc đề cao ghê gớm, và vào thời tôi còn trẻ (thập niên 1960) sách của Aidith được Tân Hoa Xã dịch ra tiếng Việt, in rất đẹp, đem phát không, cùng với tác phẩm của Vương Hồng Văn, Khang Sinh… ở quầy bên cạnh cổng Trụ sở Đại sứ quán Trung Hoa, chắc nhiều bạn sống ở Thủ đô ngày ấy hẳn còn nhớ… Cuối cùng, trước cảnh đất nước suy sụp, Suharto đã làm cuộc đảo chính, hạ bệ Sukarno và ra lệnh truy nã các đảng viên CS để diệt tận gốc tư tưởng Mác-Lê. Bị truy nã gắt gao, Tổng Bí thư Aidith cải trang, trốn vào một xóm hẻo lánh, cuối cùng bị dân phát hiện, và ông ta bị giết. Từ ngày ấy Indonesia ổn định, phát triển bình thường, không bị lý thuyết Mac-xit làm xã hội méo mó, suy đồi…

3) Trường hợp Liên Xô. Đầu thập niên 1960, thấy kinh tế Liên Xô khởi sắc đôi chút, Bí thư Thứ nhất (cách gọi khác đối với Tổng Bí thư) Khrusov bốc lên, cho rằng đã “hoàn thành xã hội XHCN và có thể tiến lên xã hội Cộng sản”. Muốn thế, phải tiến hành xóa bỏ dần đồng tiền, bằng cách mọi thứ sẽ từng bước miễn phí cho dân. Đầu tiên miễn phí bánh mì, sau sẽ đến miễn phí thuộc men, rồi miễn phí phí tổn đi lại (không bán vé nữa, cứ lên xe và ngồi – kể cà máy bay – đến chỗ nào bạn thích…Vì có thế mới khiến xã hội Liên Xô không còn đồng tiền, đặc trưng cơ bản của lý thuyết cộng sản… Bước đầu tiên là miễn phí bánh mì. Khách vào hiệu ăn chỉ cần trả tiền thức ăn và thức uống còn bánh mì “miễn phí” muốn ăn bao nhiêu cứ lấy tùy thích. Ai ngờ mới thực hiện vài hôm thì đã xảy ra lắm chuyện quái đản. Lũ lượt kéo vào các hiệu ăn, ngồi chật các bàn những người ăn mặc nhem nhuốc, gầy còm, xanh xao, áo quần bẩn thỉu, râu ria không cạo… Họ vào và chỉ gọi bia, vì đối với họ “bia và bánh mì là đủ sống rồi”. Các nhà ăn rối ren và mất trật tự không chịu nổi, còn lỗ vốn to nữa chứ… Cuối cùng vị Tổng Bí họ Khơ đành vội vàng bỏ cái lệnh “cực kỳ tiến bộ” ấy, may mà chưa kịp thực hiện các “miễn phí” tiếp theo. Rồi đến trào Gorbatsov. Ông này nghĩ, cứ theo đúng lời Lênin là đâu sẽ vào đấy, mọi khó khăn rắc rối sẽ tự tiêu tan. Một trong những việc đầu tiên là ra lệnh cấm rượu, vì thấy dân Nga rượu chè nhiều quá. Thì rượu lậu lập tức tràn lan, lại pha bằng hóa chất, khiến dân Nga ngộ độc phải đưa vào bệnh viện hàng loạt. Lúc ấy tôi đang công tác ở Moskva nên thấy rất rõ. Cuối cùng, sau một loạt chủ trương “giời ơi, đất hỡi” và tai hại ấy (tất cả đều mới “thử” thì phải bỏ ngay) và trước hành động “cải cách triệt để” của Boris ELTSIN, Tổng bí thư kiêm Tổng thống Gorbatsov đành phải tuyên bố chấm dứt sự tồn tại của DCSLX, và Liên bang xô-viết sụp đổ.

*

Những chủ trương “XHCN” hay “CSCN” kể trên, nghe thì rất hay nhưng khi thực hiện thì vô cùng tai hại (giống như kiểu ở ta “đất đai thuộc sở hữu toàn dân” nghe thì rất hay, nhưng đến khi thực hiện thì như thế nào các bạn đã biết…, dân oan lũ lượt kéo nhau lên Thủ đô kêu).

Những thí dụ như thế hình như có nhiều, nhưng ba trường hợp nêu trên, theo tôi là điển hình, và chủ quan là biết khá rõ, vì tôi đã sang Chi Lê sau đấy và bản thân đã dịch cuốn NGƯỢC DÒNG của một nhà văn Chi-lê lưu vong sau cuộc đảo chính kia (do NXB Tác phẩm Mới in và xuất bản vào thập niên 1960 thì phải), chắc nhiều bạn đã đọc và đã thấy phần nào tình trạng Chi Lê dưới thời nhà trí thức mơ mộng nhưng ngu ngơ bị đám Cộng sản thuyết phục (tôi gọi là “xui dại”…) Và tôi cũng đã có mặt ở Indonesia trong thời Tổng thống Sukarno và thấy sau một thời gian cầm quyền ông ta đã sa đọa đến mức nào… Nhà trí thức đang có uy tín nhanh chóng biến thành một kẻ háo danh, trác táng và sa đọa, không khác gì thằng nghiện ma túy… (Đấy là nguyên văn nhận xét của mấy bạn Văn công ta sang “thăm hữu nghị” hồi ấy, nhất là mấy bạn nữ diễn viên bị ông ta mời nhảy và không thể từ chối, đành để “hắn” ôm eo và lợi dụng sờ soạng. Chính mấy cô Văn công ấy đã phải nhăn mặt khi nói đến vị Tổng thống “sa đọa, ma quỷ” ấy).

Nếu bạn nào quan tâm và có điều kiện, đồng thời biết ngoại ngữ, xin cố tìm đọc cuốn L’Opium des intellectuels (Thuốc phiện - ma túy- của trí thức - The opium of intellectuals) của nhà văn kiêm nhà báo Pháp nổi tiếng Raymond-Claude-Ferdinand ARON. Ông bị chủ nghĩa Mác mê hoặc (tất nhiên có vai trò Tuyên truyền của Liên Xô) vào thời gian sau Đại chiến II, cuối cùng “tỉnh ra”, bèn tìm hiểu nguyên nhân nào khiến chủ nghĩa Mác có sức thuyết phục mạnh đến thế, nhất là đối với giới trí thức… Cũng chính vì lẽ ấy, rất nhiều trí thức nước ta đã hăng hái đi theo Đảng Cộng sản… thời gian CM tháng Tám và sau đấy ít năm… Về sau một số tỉnh ngộ, tuy nhiên nhiều người không dám dứt bỏ, vì nhiều lẽ, có lẽ trước hết là sợ bị trừng trị (nhà văn NGUYỄN TUÂN khi tuổi cao, đã có lần nói “Tao sống được đến giờ là do tao biết sợ”. Còn nếu không sợ thì bị kết án và ngồi tù như đám Nhân Văn Giai Phẩm… và nhiều người khác nữa…

Cho nên thiết nghĩ nhận định “Đừng vì quá mỏi mệt với giáo điều, trì trệ mà tung hô một nhà độc tài vì nghĩ ông ta dám phá bỏ những gì đang làm chúng ta mỏi mệt”, theo ý tôi cũng là một lời “xui dại”. Cả Pinochet lẫn Suharto không (hoặc chưa) phải người đạo đức, nhưng là người đã có công xoay chuyển tình thế, việc mà ít người dám làm và có khả năng làm. Rất có thể hai ông ấy là “độc tài” nhưng đã giải tỏa một xã hội giáo điều, trì trệ… một xã hội bị giáo điều dắt dẫn khiến bất cứ ai có lương tri đều thấy cần phá bỏ và thay thế, cho dù người phá bỏ ấy là một nhà độc tài đi chăng nữa…

Viết đến đây, tôi chợt nghĩ đến “cú sốc điện” mà Khoa Tinh thần kinh Bệnh viện 103 Quân đội áp dụng, thực hiện cho một số bệnh nhân mắc chứng tâm thần quá nặng. Điện dùng trong cú “sốc” ấy lên đến nhiều ngàn Von, rất nguy hiểm đối với người lành mạnh, nhưng lại cần thiết với những bệnh nhân tâm thần quá nặng, không còn phương pháp nào khác để chữa trị. Bởi chủ nghĩa Mác chính là một thứ “ma túy đối với trí thức” như nhà văn kiêm nhà báo nổi tiếng đã nhận định và viết ra trong cuốn L’Opium des intellectuels.

Dinh Phong Vu/BVN